मुल्ल प्हाडी़ भास्सा दा पौणा ज़रूर
बोलदे हे प्हाडी़ भास्सा मेरा ऐ गरूर
सुणा भळेयो -
प्हाड़ गळांदे हे जिसदे कन्नैं ,
जिसदे सुरां च सुर मळांदे हे
सैह् प्हाडि़या दा कबीर अज्ज भी प्हाडा़ं च रस्सादा बस्सादा । सुज्झै नीं अपर इत्थी ऐ अज्ज भी कन्नैं म्हेसा रैह्णा।
बोल्ला करदे प्हाड़ च गळाई गे -
मैं प्हाडा़ं दा रैह्णे ब्हाला़
मिंजो प्यारा प्हाड़
जी करदा मैं अग्गैं बी
परतोइयै जम्मा प्हाड़
ठंडी - ठंडी हौआ झुल्लै
झुल्लै रुक्ख दिआर
सब्ब नज़ारे फिक्के लग्गण
जेकर मिल्लै प्हाड़।
अज्ज बोल्ला करदे प्हाड़ दा नौंआ संस्करण छापणे दी लोड़ पेई कैंह्की प्हाडा़ं दा रैह्ण ,खाण, संस्कार कनैं प्हाड़ क्या करदे , इन्हां च कदेह् माह्णू बस्सदे सब्ब किच्छ नौंइया पुंगरा जो दस्सणे ताईं फ़ी छाप्पणा ज़रूरी ऐ ।
प्हाडी़ माऽ अप्पणे न्याणे दे लिक्खयो खंड काव्य जो नौंए रूप्पैं दिक्खणा चाह्दी।
अमरीका ते आई इक्क शोधकर्ता क्रिस्टियन जेम्स़ एहसास कराई
गेया एह् गळाई -
भळेयो प्हाडा़ं दा सुणक्खा चित्रण करी गेया तोहाड़ा लखारी।
एह् प्हाड़ सारे संसारे दे प्हाड़ हन्।
कोई इतणा प्ळोप्पा देइये कालजयी रचना लिक्खी गेया ।
इत्थू दे लोक पढ़़दे भी नीं !
जेम्स जी गळांदे इतणा डुग्गा मिंझो नीं लग्गदा कोई होर प्हाडि़या दा काव्य हुंगा।
सुणिये सोच्चेया नवीन हलदूणवी जी दे खंड काव्य जो नवीन नुहा़र देणी ।
यश पब्लिकेशन कनैं परोआरे सौग्गी ऐ कम्म होई पाया।
पापाजी तां मते खुश हन् एह् जाणदी ऐं।
नदौणे ते कार्तिक शर्मा जी किच्छ छंद टांकरिया च भी अनुवाद करी ते।
हर कुसी जो लिक्खणे ताईं कोई माह्णू गांऽ लयोंदा सब्ब जाणदे हन् ।
नाथो गद्दी ऐसा मिल्लेया जिन्नी अपणिया माऊ बोल्लिया च लिक्खणे दा जज़्बा जगाइये कवि बणाई दित्ता हलदूणवी जी जो।
गळांदे हे बच्चा जितना सुआद अपणी भास्सा च गल्ल करने कनैं लिक्खणे - पढ़ने दा औंदा उतणा होरसी भास्सा च नैंई।
पंगे डैमे च म्हेसा ताईं गोआची गेइयो पावन हलदूण घाट्टी तिसा दे पंजराल ग्रांए च चार बैसाख सम्बत् 2006 जो प्हाडी़ कबीर माता गायत्री कन्नैं पिता रत्न लाल उपाध्याय जी दे घरैं अवतरित होए ।
दसवीं राजकीय उच्च विद्यालय दरोके ते करियै पंजाब विश्वविद्यालय ते प्रभाकर कित्ती , म्हाचल विश्वविद्यालय ते बी.ए कन्नैं एम.ए भी कित्ती।
लगभग चाळी साल शिक्षा मैहकमे जो दित्ते ।
हलदूण घाटिया च नाथो गद्दी औंदा हा तिसदे मैह्रम बणिये साहित्य सयोआ करने दी सोच्ची। बिस्थापने दा तौऽ लोक्कां ते नीं झलोई सकदा हा।
अपणियां मुसीबतां जो दूर करने आस्ते लोक जलसे करदे हे । नवीन जी भी तिस्सच हेस्सा लैंदे हे ।
वनबासे जो जाणा तिन्हां दी पैह्ली कवता जेह्डी़ पढि़यै सुणाई ही । उन्नीस सौ इकहत्थर च लोक इसा सुणी रोई पे हे।
घर पुज्जदेयां इ परदादा राजवैद्य आत्माराम उपाध्याय जी सीरवाद दित्ता कन्नैं गळाया असां तां हलदूण डुब्बणे पर इसा च समाई जाणा पर बच्चा अपणे नांए नैं हलदूणवी जोड़।
हलदूण जिंदा रक्खणे ताईं अपणिया भास्सा च लिक्खदा रैह्।ताल्हू ते गल्ल गट्ठी बन्नी लेई कन्नैं प्हाडी़ माऊ दा कर्ज तोआरने तांइ नवीन हलदूणवी लिक्खदे रेह्।
चार अगस्त उन्नीस सौ चौहत्तर जो पंगैं डैम्मे दे बणने ते पंग्गे पेई गे कन्नैं सैह् धरत, छन्न, डल़ कन्नैं भाटियां डुब्बी गेइयां।
हुण कवियैं अपणी कलम चुक्की कन्नैं सितम्बर - अक्तूबर 1974 दे हिमधारा पत्रिका च थाह् पाई लेई । हलदूण डुब्बण लग्गी कन्नैं लाए न पंगैं पंग्गे दो कवतां छप्पियां।
तिसदे परंत प्रत्यूष गुलेरी जी नैं संपादित कित्ती - मनें दी भड़ास तिस
च थांह् मिल्ली ।
हौळैं हौळैं मतियां पत्रिकां च छप्पणा लग्गी पे। आकाशवाणी ते भी सदोंदे।
गळांदे हे - लिक्खणे तांईं फिक्स टैम नीं हुंदा जाल्हू मांऽ शारदा गळांदी मैं लिक्खी लैंदा।
मैं कोई चारण भाट नीं ऐं जेह्डे़ दुए्ए जो खुश करने ताईं लिक्खदा अपणे मन्नें जो सांति थ्होए कन्नैं समाज खरिया बत्ता जा ऐस करियै लिक्खी जाह्दा।
छप्पणे ते पैह्लैं अप्पू कवतां दा सुधार करदे हे।
उन्नीस सौ ब्यासी (1982) च सब्बते पैह्ला काव्य संग्रह एह् दुनिया छप्पियै आया।
भावुक कवि तिस बगत ऐसा गब्बरू हा जिस दी पैह्नी नगाह ही।
समाजे च पसरियां कुरीतियां दा प्हाडी़ कबीरे दिया कलमा भाण्डा फोड़ने दी कोशश कित्ती ।
ठेठ प्हाडी़ शब्दां दी माळा ऐ -
एह् दुनिया काव्य संग्रह ।
अप्पणिया माऊ बोल्लिया च मता किच्छ लिक्खी गे।
1985 च पलौ खट्टे -मिट्ठे क्हाणी संग्रह छप्पया।
1987 च भारते नैं प्यार काव्य संग्रह छप्पया।
1988 सैह् शुभ साल हा जाल्हू प्हाडी़ संस्कृतिया दा दस्तावेज़ खण्ड काव्य बोल्ला करदे प्हाड़ छप्पिये आया।
ऐसा खण्ड काव्य जिसच प्हाडा़ं दे सिरफ रीत रुआज ही नीं मिल्लणे अपर सब्बो पक्ख पाठकां जो थ्होणे हन्।
इसदे पञ्ज ध्या हन् कनैं सब्बनां च बोल्लदे प्हाड़ भारते दे नीं अपर सारे संसारे दे हन् ।
कवि मन्नदे हे प्हाड़ां दी इक्क जेई नुहार , संस्कार हुन्दे , रुआज हुन्दे।
प्हाडि़या दे कबीर माऊ बोल्लिया दे सच्चे सपूत जो मती भारी खुसी थ्होई जाल्हु अमरीका ते आयो शोधार्थी क्रिस्टियन जेम्स़ जी आए कनैं गळाणा लग्गे मैं तोहाडी़ कताबा पर शोध करना चाहन्दा।
प्हाडी़ कबीर अप्पू तांऽ बुरयाइया जो लताड़दे रेह् कनैं अपणे साथियां जो भी गळाई गे -
कवता अन्दर मित्तर कवियो
प्हाड़ छुआळी सुट्टा
पैन्ना करिए कल़मां खुट्टू
जुल्मी जाडा़ं पुट्टा
जोत जगी जा माणसता दी
फलै़ फुलै़ संसार
मेल़ मला़पी पींघां झूट्टा
बोल्ला करदे प्हाड़।
प्हाडी़ संस्कृतिया दा न्होखा काव्य जिसच कविये परदेसियां जो भी अपणा गळाया -
परदेस्सी बी इत्थू आई देस्सी लोक बणी गे।
कुथी पाठक प्हाडी़ खाणे दा सोआद लैंदे कुथी इत्थू दे प्रेमियां ,भोले़ भाले़ माह्णुआं दे बारे जाणदे ।
एह् धरत चलाकां दी भी ऐ कनैं सिद्दडां दी भी -
रांझू फुल्मू , कुंजू चैंचलो
दी धरती ऐ प्हाड़।
सच्च गळाणे ते कदी नीं डरे कवि। रावण कंस सरीखे लोक्कां जो भी लताड़ लान्दे रेह्।
इस्स खंड काव्य जो पन्दराह् (15) दिनां च लिक्खी सुट्टेया हा कविये।
23 जून 1987 रात्ति सौणा लग्गेयो ख्याल आया।
कलम चली पेई कनैं 7 जुलाई 1987 मंगलवारे हाल़े ध्याडे़ ऐ पूरा होई गेया।
अप्पू भी सैह् इसजो चमत्कारिक घटना मन्नदे हे ।
ठेठ प्हाडी़ शब्द कनैं छंदा-लंकारां सौग्गी मुहावरे भी हन् , लोकोक्तियां भी हन्।
1995 च कवियैं प्हौंच चढ़ी जा गास 163 कुण्डलिया छन्दां दी कताब छाप्पी सुट्टी।
फी़ किच्छ टैम डिस्का दी वमारिया कताब छाप्पणे च बेर करोआई ती अपर माता राणिया दी म्हेर होई कनैं
2006 च काल्हू निक्खरगा रंग काव्य संग्रह आई गेया।
2008 च मैंझर ग़ज़ल संग्रह निक्कलेया।
2010 च लोक गलांदे सारे काव्य संग्रह आया।
2012 च प्हौंचा ब्हाले़ गीत / ग़ज़ल संग्रह आया ।
2015 च सुथरी सोच गीत / ग़ज़ल संग्रह आया।
2016 च कविये दिया कळमा
म्हौल बगाडी़त्ता काव्य संग्रह पाठकां जो छाप्पी ता।
2018 च कुड़मां दे नक्खरे गीत /ग़ज़ल संग्रह आया।
हस्सदे - हस्सदे गला़ंदे हे - मेरे कुड़म तांऽ भ्यागा नांऽ लैणे जोग्गे हन् अपर समाजे जो दिक्खियै लिक्खणा पे कुड़मा दे नक्खरे ।
इसच लिक्खदे -
खूब पढा़ई कुड़ियां जो
बाप्पू हिम्मत पक्की दै।
94 गीत/ग़ज़लां नैं भरोया एह् काव्य संग्रह न्होखा ऐ।
2020 च कविये दी धीऽ प्रतिभा जिद्द करना लग्गी पापाजी हिन्दिया च भी किच्छ देई दिया।
हस्से कनैं मन्नी गे फी़ 87 गीतां दा गुच्छ कड्डी सुट्टेया - कलम चली है ।इक्क ते इक्क छैल़ गीत इसा च मिल्लणे।
जिह्यां -
सबका साझा सूरज चन्दा और गगन
जीना जीने का मतलब है प्रेम मिलन
2021 च हिन्दिया च क्हाणी संग्रह आया - अपना - अपना परिवेश । इसच 15 क्हाणियां हन् जेह्डि़यां म्हाचली परिवेश जो दस्सदियां।
माऊ सरसुतिया दे लोक्के जाल्हू गे तिसदे परंत टप्परु बाब्बे दा छप्पिये आई गेया।
चिंह्डू आई गेया।
नौंए गीत नवीने दे भी आई ।
कुल मलाइये अजैं सतारह कताबां साहित्य प्रेमियां जो देई गे।
सब्बनां दा प्यार कनैं तिन्हां दा सीरवाद मिल्लदा रैह् होर भी किच्छ तिन्हा दा सब्बनां जो भेंट करगी।
गलांदे हे -
ग़ज़ला़ं ते गीत बेशुमार लिक्खणे
मिलीजुली पुट्ठडे़ वचार जिक्कणे
हर साल छाप्पणा कताब पौंणी ऐ
मित्तरां नैं छन्द - लंकार सिक्खणे
मेद ऐ प्हाडी़ कबीरे दियां गल्लां पर सब्बो अमल करगे कनैं देस्से ते बुरयाइया जो दूर करने दी कोशश करगे। कवि पूरी आस रखदे हे मेरी प्हाडी़ म्हाचली अट्ठमैं शड्डुलैं इक्क दिन पुज्जी जाणी ऐ।
कैंह्नीं असां भी प्हाडी़ म्हाचलिया ताईं जोर लाइयैं।
कैंह्की प्हाडी़ प्हाडा़ं दी राणी ऐ।
भोळे भाळे कवियैं अपणिया माऊ नैं डुग्घा प्यार कित्ता ।
मैं प्रतिभा शर्मा तिन्हां दी धीऽ सब्बनां प्हाड़ प्रेमियां नैं अरदास करदी कि प्हाडी़ कबीरे दियां रचनां पढा़ एह् प्हाडी़ कबीर जो सच्ची श्रद्धांजलि हुंगी।
प्रतिभा शर्मा
काव्य कुञ्ज जसूर
नजदीक टैलीफोन एक्सचेंज
तह - नूरपुर
जिला - कांगडा़
हि.प्र।